Deze inspiratiesessie is vol

Tessa de Leur, docent-onderzoeker lerarenopleiding geschiedenis, HvA
Gericht op: VO/HO
Schoolvakkengroep: vakoverstijgend

Tessa de Leur, docent bij Geschiedenis, houdt zich bezig met (creatieve) verbeeldingsopdrachten als instrument voor toekomstgericht onderwijs. Hoewel haar promotieonderzoek over verbeelden van het verleden ging, is verbeelden ook belangrijk voor toekomstgericht onderwijs. De toekomst kunnen we niet zien, maar verbeeldingsopdrachten kunnen leerlingen helpen om erover na te denken. Bovendien kweekt verbeelden een open mindset en leiden beelden tot gesprekken over scenario’s en mogelijkheden. Dit idee heeft zij onder meer verkend in een model en een podcast over verbeelding bij maatschappijvakken, maar ook bij de andere (school)vakken kan verbeelden worden ingezet.  Tijdens deze inspiratiesessie doe je ideeën op om zelf te werken met verbeeldingsopdrachten.

GreenComp: 3

Deze inspiratiesessie is vol

Coen Klein Douwel (Christelijk Lyceum Veenendaal) , Arjen Nawijn (Aeres hogeschool Wageningen
Gericht op: VO
Schoolvakkengroep: vakoverstijgend

Hoger onderwijs en vo en mbo-scholen uit de Gelderse vallei werken samen aan het NRO onderzoek ‘Leren voor duurzame ontwikkeling in de regio’. Eén van de scholen uit het NRO onderzoek doet verslag van de activiteiten tot nu toe. 

We bespreken de onderzoeksvragen die relevant zijn voor scholen die ‘leren voor duurzaamheid’ in het DNA willen krijgen. We gaan aan de slag met minimaal één van de duurzaamheidscompetenties, waaronder systeemdenken. Tevens gaan we met elkaar in gesprek over hoe je in een les of project iets met systeemdenken zou kunnen doen.

GreenComp: 2

Deze inspiratiesessie is vol

Frank van Schaik, docent Nederlands aan de Open Schoolgemeenschap Bijlmer, aangesloten bij Teachers for Climate
Gericht op: VO
Schoolvakkengroep: vakoverstijgend

Stel, je hebt een heterogene brugklas, vmbo-basis t/m vwo, met in totaal 25 leerlingen en je mag drie maanden lang één uur per week met elkaar de diepte in ten aanzien van het klimaat. Dat gebeurde Frank van Schaik, docent Nederlands aan de Open Schoolgemeenschap Bijlmer. Hij had als doel om deze leerlingen te laten inzien hoe het gesteld is met de wereld en dat er wat moet gebeuren. En dat wilde hij met impact overbrengen: leerlingen zogezegd wakker schudden. 

Hoe bereik je dat? Wat bied je je leerlingen aan? Wat werkt en wat niet? En: hoe zorg je dat het over henzèlf gaat, in het hier en nu? 

Laat je inspireren door een mooie ideeën en voorbeelden, die je na deze conferentie meteen kunt uitproberen!

GreenComp: 1, 2, 3 & 4

Deze inspiratiesessie is vol

Ferry Haan (lerarenopleider HvA) en Peter Luijten (projectleider Leren voor Morgen)  
Gericht op: VO
Schoolvakkengroep: vakoverstijgend

Homo Florens: een realistischer economisch mensbeeld

‘De Homo Florens mens wil van betekenis zijn en komt tot bloei en ontplooiing in relatie met anderen’.

De transitie naar een menswaardige en duurzame economie vraagt om een eigentijdse visie op de mens. In veel economische curricula wordt de mens echter nog geportretteerd als een puur rationeel en op zichzelf gericht wezen, dat vooral uit is op bevrediging van zijn eigen behoeften. Deze Homo Economicus kan goed overweg met concurrentiestrijd en voelt zich op zijn gemak op vrije markten waar hij met niemand een speciale band hoeft te hebben. Een economie gebouwd op dit mensbeeld geeft een permanente (materiële) groei, met negatieve gevolgen voor milieu, welzijn en sociale rechtvaardigheid. De vraag is hoe we studenten kunnen leren kijken vanuit een breder en realistischer mensbeeld.

In deze workshop delen Ferry (lerarenopleider HvA) en Peter (projectleider Leren voor Morgen) didactische principes en werkvormen om studenten te laten reflecteren op hun mensbeeld.

GreenComp: 1, 2

Deze inspiratiesessie is vol

Laura de Hoog (leraar aardrijkskunde) en Patricia van Lieshout (leraar biologie)
Fioretti College (VMBO), Veghel
Gericht op: VO/HO
Schoolvakkengroep: vakoverstijgend

Hoe kun je duurzaamheid in de meest brede zin van het woord op praktische wijze integreren in het onderwijscurriculum? Hoe kun je de rijkdom van jouw schoolomgeving gebruiken om de horizon van leerlingen te verbreden? Hoe kun je leerlingen verwonderen, inspireren en motiveren om duurzame keuzes te maken? En: hoe geef je dit alles vorm samen met collega’s, directie en partners (bedrijven, organisaties) in de omgeving van jouw school? 

Aan de hand van twee praktijkvoorbeelden nemen we je graag mee in onze zoektocht naar betekenisvol onderwijs waarbij duurzaamheid centraal staat. We ontwikkelden de Natuur-beleefweek (klas 1) en het project Toekomstboeren van de Meierij (klas 2) voor onze leerlingen. In deze sessie delen we onze lessons learned en hopen we je te inspireren om zelf duurzame projecten op te zetten die passen bij de context van jouw eigen school.

GreenComp: 1, 4

Deze inspiratiesessie is vol

Michiel van Harskamp
Doelgroep: VO
Schoolvakkengroep: bèta

Wil je met jouw biologie-, scheikunde-, NASK- of science-les bijdragen aan duurzaamheidsvaardigheden? Zoals meningsvorming, besluitvorming en actievaardigheden? In deze inspiratiesessie deel ik inzichten uit mijn recent verschenen proefschrift (Vraag, zoek uit, handel: bevorderen van milieubewust burgerschap middels natuurwetenschappelijk onderwijs). Wat vinden leerlingen eigenlijk van duurzaamheid? Wat zijn kenmerken van lessen die bijdragen aan milieubewust burgerschap? Aan de hand van interviews met leerlingen en data uit verschillende Lesson Study cycli geef ik antwoorden op dergelijke vragen. Tijdens mijn onderzoek werkte ik samen met een groep docenten, er komen verschillende lesvoorbeelden langs van lessen die we samen hebben ontworpen en getest. Ons onderzoek richtte zich vooral op de onderbouw van het VO, maar inzichten zijn ook voor andere doelgroepen relevant. Je verlaat deze sessie met een set ontwerpcriteria voor lessen die bijdragen aan milieubewust burgerschap.

GreenComp: 2 & 4

Deze inspiratiesessie is vol

Adwin Bosschaart, docent en onderzoeker, lerarenopleiding maatschappijvakken Hogeschool van Amsterdam 
Gericht op: VO 
Schoolvakkengroep: vakoverstijgend

‘Zeespiegelstijging’ is zo’n klimaatthema dat twee gezichten heeft: het is voor veel mensen een ‘ver-van-hun-bed-show’ en voor weer anderen een doemverhaal met de eigenschappen van een zondvloed. Om deze verschillende beelden te delen en bespreekbaar te maken is er een lesmethode ontwikkeld door de HvA. Verbeelding en intergenerationeel leren staan hierbij centraal. Leerlingen stellen zich voor hoe Nederland en hun eigen omgeving zouden kunnen worden aangepast aan de stijging van de zeespiegel, en zij gaan hierover in gesprek met hun ouders. Tijdens deze workshop wordt ook duidelijk welk effect dit heeft op het denken van leerlingen en welke kennis en inzichten hierbij helpen. 

GreenComp: 2, 3

Marloes van Hoeve (HU), Michiel Doorman (UU), Monica Wijers (UU)
Gericht op: VO
Schoolvakkengroep: bèta

Duurzaamheidsthema’s zoals klimaat, energie of afval, worden op school vaak gekoppeld aan de bètavakken biologie en natuurkunde of aan maatschappijvakken. Zelden komen ze aan bod in de wiskundelessen.Dat lijkt een gemiste kans, want bij al deze thema’s spelen wiskundige modellen, data(bestanden), berekeningen en grafische representatie een belangrijke rol en daarbij is een kritische en onderzoekende houding van belang. 

In deze workshop laten we zien welke mogelijkheden er zijn om ook bij wiskunde aandacht aan duurzaamheid te besteden. We bespreken voorbeelden van lesactiviteiten, doelen die hiermee kunnen worden bereikt en een aanpak om met dit soort maatschappelijk-wetenschappelijke vraagstukken (socio-scientific issues) in de klas om te gaan. U kunt daarna meteen aan de slag met uw leerlingen.

GreenComp: 2

Cathy Baars – docent natuurkunde Martinuscollege, docent informatica en natuurkunde U-Talent
Gericht op: VO havo/vwo 
Schoolvakkengroep: bèta

Het afgelopen jaar zijn er veel berichten verschenen over de droogte in Spanje, waardoor de olijfbomen het zwaar hebben en de oogst dreigt te mislukken. Daarnaast dreigen stuwmeren droog te vallen door het gebrek aan regen- en sneeuwval, waardoor de energieopwekking met waterkracht in gevaar komt. Ook wordt het ene na het andere (hitte)record gevestigd.

En dat terwijl Spanje wordt omringd door water en veel zonneschijn kent. Hoe kunnen we dat water gebruiken om de oogst te redden, zonder het milieu verder te belasten? Deze vraag kregen de leerlingen van 5 havo voorgelegd.
In deze sessie presenteer ik de werkwijze en de verschillende oplossingen die leerlingen hebben bedacht voor de problemen, om samen de olijfoogst van volgend jaar te redden. Daarnaast doe ik verslag van een studiereis met leerlingen naar Malaga om deze oplossingen daadwerkelijk te bespreken met bewoners in Spanje.

GreenComp: 1, 2, 3, 4

Anton ´Plandelman´ Damen 
Gericht op: VO/HO
Schoolvakkengroep: vakoverstijgend

Niet alleen van fouten kun je leren, ook van tegenslagen en frustratie. Soms moet je eerst even flink kwaad worden om vervolgens geweldig vrolijke en positieve resultaten te kunnen boeken.   

Anton Damen merkte als Plandelman dat de aanhouder wint en dat je fantastische ervaringen en ontmoetingen op je plandelpad kunt krijgen. 

De Plandelman is een lokale opruimheld die optimistischer is dan Superman, meer gadgets heeft dan Batman en groener is dan de Hulk. Via dit alter ego hoopt Anton anderen te enthousiasmeren en motiveren om ook te plandelen (wandelen + plastic rapen). Want gezamenlijk kun je met weinig moeite een indrukwekkende impact realiseren -op jezelf, je leefomgeving en de mensen om je heen. Door inzet van gamefication-strategieen, apps en de speciale plandelbingo wordt het bestrijden van zwerfafval ook leuk voor groepen die niet per se vooroplopen op duurzaamheidsgebied. 

Na de interactieve presentatie kunnen deelnemers samen met Plandelman op pad – hij neemt grijpstokken en andere materialen mee!

GreenComp: 1, 4

Jan Willem van der Weij, lerarenopleider Nederlands Hogeschool van Amsterdam | Mark Boode, auteur van Winnen van de Wereld (Lemniscaat) en medeoprichter van Teachers for Climate en Schrijvers voor Toekomst. Gericht op: VO Schoolvakkengroep: alfa, vakoverstijgend

Hoe denk je dat de toekomst eruitziet? Hoe wil je dat de toekomst eruitziet? En hoe kom je daar dan? Hoe spreek je over ervaringen en gevoelens die je bezighouden als je nadenkt over de wereld van nu? Hoe kun je argumenten van mensen die lijken te weten hoe het zit kritisch analyseren? Welke verhalen vertellen schrijvers over de natuur, het verleden, heden en de toekomst? Hoe spreken dichters over onze wereld?

Vragen die aan bod komen als je leert over duurzaamheid én waarbij je gebruik kunt maken van vaardigheden en kennis die je opdoet bij het vak Nederlands en de moderne vreemde talen.

Bij onderwijs over duurzaamheid denk je misschien niet in de eerste plaats aan de talen. Wij willen je aan de hand van enkele concrete voorbeelden uit het vak Nederlands laten zien dat talenonderwijs juist heel belangrijk is bij leren over duurzaamheid en je inspireren om duurzaamheid in jouw vak – nog meer – vorm te geven. En we hopen ook meer te horen over je eigen ideeën en ervaringen.

GreenComp: 1, 2, 3

Deze inspiratiesessie is vol

Mirte Linthorst (docent scheikunde Academie Tien), Sanne Korte (docent biologie U-Talent), Michiel Doorman (Universiteit Utrecht) Gericht op: VO/HO Schoolvakkengroep: vakoverstijgend

Leerlingen, docenten en andere betrokkenen laten samenwerken om een relevant duurzaamheidsprobleem uit de omgeving van de school op te lossen: hoe doe je dat?

In deze workshop maak je kennis met school-community projecten (SCP) aan de hand van een project dat we op Academie Tien uit hebben gevoerd. We delen voorbeeldmaterialen en een handleiding voor planning en uitvoering van een SCP zoals die ontwikkeld is in het Europese project MOST (https://icse.eu/international-projects/most/). 

Daarnaast ga je zelf aan het werk met een of meerdere co-creatiewerkvormen om hier op je eigen school mee aan de slag te gaan. Kom ook in actie!

GreenComp: 2, 3, 4

Deze inspiratiesessie is vol

Mirjam Venneker
Gericht op: VO
Schoolvakkengroep: bèta/vakoverstijgend

Op wereld en Europees niveau zijn prachtige plannen voor het bevorderen van duurzaamheid in het algemeen en duurzaamheidsdidactiek in het bijzonder. Hoe krijgt dat nu vorm in de weerbarstige praktijk waar het curriculum door veel docenten als overladen wordt ervaren?  

Mirjam Venneker is vakdidacticus en onderzoeker op de lerarenopleiding biologie, natuurkunde en scheikunde van NHL Stenden Hogeschool. Samen met het team stimuleert ze co-creatie voor duurzaamheidsonderwijs met authentieke opdrachtgevers van de stageschool, het bedrijfsleven of maatschappelijke organisaties. 

Je bent bij deze inspiratiesessie op de juiste plek als je benieuwd bent naar:

• de doorlopende leerlijn waarin studenten duurzaamheidsonderwijs ontwerpen en onderzoeken;
• wat studenten en werkplekbegeleider van elkaar leren bij duurzaamheidsonderwijs ontwerpen;
• de diversiteit aan duurzaam lesmateriaal dat ontstaat als de mogelijkheden die de school biedt optimaal worden benut; 
• de kansen en valkuilen van co-creatie voor duurzaamheidsonderwijs; 
• de ondersteuningsbehoefte van studenten en docenten bij het ontwerpen van duurzaamheidsonderwijs.

Samen doordenk je hoe co-creatie in duurzaamheidsonderwijs te bevorderen is.

GreenComp: 1, 2, 4

https://www.lessonup.com/nl/lesson/K8TDiFdsjGGhzB5Qf?utm_source=app&utm_campaign=shared-lesson-app&utm_content=1713867154695&utm_medium=shared-link

Thimo Jansen, schoolleider en docent biologie/NLT Werkplaats Kindergemeenschap
Gericht op: VO
Schoolvakkengroep: vakoverstijgend

Werkplaats Kindergemeenschap heeft een uitwisseling georganiseerd met het Lycee Verte uit het Franse Niort   rondom het thema duurzaamheid.  Leerlingen uit 4 en 5 vwo zijn een week in Frankrijk geweest bij leerlingen uit vergelijkbare leerjaren en vice versa. Bij de uitwisseling, die bekostigd werd door een Erasmus+ subsidie, werkten docenten biologie, Frans, Engels en NLT samen ,. In de voorbereiding en tijdens de week in Frankrijk en Nederland hebben ze samen allerlei activiteiten ondernomen op het gebied van duurzaamheid, Europees Burgerschap, cultuur en digitale geletterdheid.  Workshops op het gebied van duurzame mobiliteit, duurzame voeding, watermanagement, museumbezoek, ecologische effecten van klimaatverandering waren onderdeel van het programma. De voertalen waren Engels en Frans.

In de sessie wordt, naast een inhoudelijk overzicht van het programma, ervaringen en de opbrengsten ervan, inzicht gegeven in wat er komt kijken bij het organiseren van zo’n uitwisseling, bij het aanvragen en verantwoorden van een Erasmus+ subsidie en bij de internationale samenwerking waar culturele verschillen overbrugd moesten worden.

GreenComp: 1, 2, 3 4

Deze inspiratiesessie kan helaas niet doorgaan. Er wordt een vervangend programma aangeboden aan de deelnemers.

Jasper Kooper
Gericht op: VO/HO
Schoolvakkengroep: vakoverstijgend

Een braakliggend curriculum en een grote maatschappelijke vraag: die uitdaging werd een kans voor het TASC, een technisch vmbo in Amsterdam ontstaan vanuit vier schoolbesturen.

Het curriculum werd opnieuw ingericht. Bij aanvang van dat ontwerpproces zijn we uitgegaan van de leerling en van de grote vraag: Hoe gaan we of ze de wereld redden? Als voorwaarden stelden we dat de leeromgeving inspirerend en motiverend is en dat de leerroute van de leerling zelf is. In een divers team hebben we intensief samengewerkt met het bedrijfsleven, ROC, externe experts en ontwerpbureaus. 

Uiteindelijk hebben we een flexibel, op persoonlijke ontwikkeling gericht curriculum ontworpen, waarin duurzaamheid en de energie-transitie duidelijk verweven zijn. Leerlingen werken in teams aan projecten, uitdagingen uit de dagelijkse werkelijkheid en vragen over hun toekomst. Leerlingen leren door te doen en te bevragen. Als je in TASC rondloopt, dan wíl je iets doen of maken! 

Laat je inspireren door ons proces en ontdek de kansen die ontstaan als je je curriculum opnieuw inricht.

GreenComp: 1, 2, 3, 4

Deze inspiratiesessie kan helaas niet doorgaan

Froukje van de Weg, eigenaar Ministerie van Hergebruik
Gericht op: VO
Schoolvakkengroep: alfa, vakoverstijgend

Kosteloos materiaal of duurbetaald? Voor wie is de rekening van de creatieve opdracht? In een vraaggesprek verkennen we de impact van kunstonderwijs op het milieu en wat scholen hierin anders kunnen doen. Hoe je op korte termijn al direct afval kunt verminderen en op lange termijn verandering kunt creëren door leerlingen met andere ogen te leren kijken naar grondstoffen en materialen. Je gaat naar huis met verschillende praktijkvoorbeelden en een goodiebag voorbeeldmaterialen om nog eens rustig te bekijken met jouw team op school.

GreenComp: 1, 2, 3, 4

Deze inspiratiesessie is vol

Rik Kooke, docent biologie en big history
Gericht op: VO
Schoolvakkengroep: bèta

In de snel veranderende wereld van vandaag is het essentieel dat leerlingen competenties ontwikkelen die hen in staat stellen kritisch na te denken over hun eigen rol op aarde.

In het Ecokino project, dat ik in 2021 heb ontworpen voor VWO4, onderzoeken leerlingen zelfgekozen sociaalwetenschappelijke dilemma’s (zoals het gebruik van plastic, palmolie en overbevissing) door middel van bronnenonderzoek en interviews met stakeholders. Vervolgens transformeren leerlingen hun onderzoek naar een fotografie/ videoproject, waarin ze uiting leren geven aan hun waarden, gevoelens en emoties ten opzichte van het dilemma.

Uit onderzoek van het project is gebleken dat leerlingen hun bereidheid om duurzaam te handelen hadden vergroot door het project.

Tijdens de sessie deel ik richtlijnen voor het vormgeven van duurzaamheidsonderwijs aan de hand van het ontwerp van Ecokino. Laat je ook inspireren door de verhalen en producten van leerlingen tijdens Ecokino!

GreenComp: 2, 3

Joost van Vijfeijken – docent/onderzoeker Montessori College Eindhoven/Universiteit Utrecht
Gericht op: VO
Schoolvakkengroep: bèta

Scheikunde speelt een belangrijke rol in duurzaamheidsvraagstukken. Het is een uitdaging om die relevantie aan leerlingen over te brengen. Om deze uitdaging aan te gaan kan ‘systeemdenken’ als hulpmiddel dienen. Systeemdenken vraagt van leerlingen om (indirecte) relaties te doorzien tussen verschillende onderdelen die een rol spelen in een duurzaamheidsvraagstuk. 

Tijdens deze inspiratiesessie zal ik ingaan op wat systeemdenken is en hoe je dit zou kunnen integreren in een lessenserie om een specifiek duurzaamheidsvraagstuk te doorgronden.

Na deze sessie weet je wat systeemdenken is en hoe je het in je eigen scheikundeles kunt integreren met behulp van enkele didactische handvatten. 

GreenComp: 2

Deze inspiratiesessie is vol

Felix Spee, docent biologie en duurzaamheid
Gericht op: VO
Schoolvakkengroep: vakoverstijgend

In deze inspiratiesessie zal Felix Spee met de deelnemers onderzoeken hoe het vak Duurzaamheid er op een middelbare school uit zou kunnen zien. Hij zal uitgaan van zijn eigen ervaring met het uitdenken en opzetten van het vak op het Berlage Lyceum. Wat twee jaar geleden begon als een pilot, is uitgegroeid tot een volwaardig vak voor leerlingen van 3 vwo en (vanaf schooljaar 24-25) 3 havo. 

We verzamelen en bespreken ideeën en concentreren ons vooral op de lespraktijk. Hoe maak je van Duurzaamheid een vak dat leerlingen graag en met veel plezier volgen? Spee heeft enkele voorzichtige antwoorden.

GreenComp: 1, 3 en 4

Marlise Achterbergh, duurzaamheidscoördinator Espritscholen
Gericht op: VO
Schoolvakkengroep: bovenschools/schooloverstijgend

Marlise Achterbergh is duurzaamheidscoördinator bij Espritscholen, een scholengroep van 15 VO en PO scholen in Amsterdam. Afgelopen jaar heeft haar scholengroep de SustainaBul VO gewonnen, een prijs om zich de meest duurzame scholengroep van Nederland te mogen noemen.

Aan de hand van concrete voorbeelden zal Marlise laten zien hoe duurzaamheid een steeds belangrijkere rol krijgt binnen haar organisatie. Hoe zit het bijvoorbeeld met het docentennetwerk dat ze heeft opgezet? Hoe heeft ze de CO2 voetafdruk van de scholen in kaart gebracht? En wat voor aanvragen voor het duurzaamheidsfonds zijn er al binnengekomen van leerlingen, docenten, schoolleiders en OOP-ers? 

In het tweede deel van de workshop breng je zelf, aan de hand van de Whole School Approach, in kaart waarin de rol van duurzaamheidscoördinator jou, je school en je scholengroep zou kunnen ondersteunen.

GreenComp : 1, 3 en 4

Tessa Hoogma, lerarenopleider en onderzoeker, HvA
Gericht op: VO – onderbouw
Schoolvakkengroep: bèta, gamma, vakoverstijgend

Tijdens deze workshop ga je aan de slag met een lesactiviteit met het computerprogramma Dynalearn. Leerlingen leren via deze lesactiviteit het broeikaseffect en de gevolgen voor biodiversiteit te begrijpen door het maken van een conceptueel model. De software maakt gebruik van verschillende symbolen om onderdelen van een systeem mee weer te geven. Leerlingen leren enkele van deze symbolen te onderscheiden en causale ketens te maken met positieve en negatieve verbanden. Door het maken van het model en het simuleren met verschillende beginsituaties leren de leerlingen het gedrag van het systeem te begrijpen. 

Tijdens de workshop leggen we kort uit hoe het computerprogramma werkt en wat de mogelijkheden zijn voor zowel de onderbouw/vmbo-t als voor de bovenbouw h/v. Daarna ga je aan de slag met een lesbrief. 

Aan het eind bespreken we de ervaringen. De software draait als een browser applicatie en is platform onafhankelijk. Geïnteresseerde docenten kunnen achteraf contact opnemen om de mogelijkheden voor gebruik te bespreken.

GreenComp: 1

Deze workshop is vol

Tessa de Leur, docent-onderzoeker lerarenopleiding geschiedenis, HvA en Iris Pauw, vakdidacticus aardrijkskunde, VU.
Gericht op: VO/HO
Schoolvakkengroep: vakoverstijgend

Een wereld in transitie vraagt om nieuwe en creatieve manieren van nadenken. Verbeeldingskracht kan het gesprek op gang brengen over de wereld van nu en morgen. Hoe gaat het verder met bijvoorbeeld migratiestromen, het klimaatvraagstuk, de woningnood?  Welke scenario’s zijn voorstelbaar? De beelden die leerlingen (bewust en onbewust) in hun hoofd hebben, beïnvloeden hun denken. Het is dus zinvol om deze beelden te kennen en benutten in de les.  

In deze workshop presenteren we een didactiek waarin verbeelden een instrument is voor toekomstgericht onderwijs. We laten concrete werkvormen zien, gaan in op de mogelijkheden en onmogelijkheden van verbeeldingsopdrachten bij verschillende schoolvakken en nodigen je uit om na te denken over toepassing in je eigen lessen.  

GreenComp: 3

Deze workshop is vol

Dorien Wijstma, Landschap Erfgoed Utrecht
Gericht op: VO
Schoolvakkengroep: vakoverstijgend

Leerlingen hebben vaak sterke emoties over duurzame vraagstukken zoals de voedselindustrie of klimaatverandering.

Hoe kun je als docent hiermee omgaan? Experts op het gebied van erfgoededucatie ontwikkelden de werkvorm ‘Emotienetwerken’ als handvat voor het voeren van dit soort gesprekken met een klas. De werkvorm nodigt leerlingen uit om na te denken over hun gevoel bij een vraagstuk en zich te verdiepen in de emoties van anderen. En tot slot te reflecteren wat de verschillende perspectieven met hun eerste idee doen. In deze workshop ga je actief aan de slag met deze werkvorm. We laten zien hoe het wordt toegepast in de wereld van erfgoed en koppelen het aan actuele vraagstukken over duurzaamheid.

GreenComp: 1, 3

Deze workshop is vol

Mark Boode, auteur van Winnen van de Wereld (Lemniscaat) en medeoprichter van Teachers for Climate en Schrijvers voor Toekomst.
Gericht op: VO
Schoolvakkengroep: vakoverstijgend

Informatie over klimaatverandering die leerlingen op school en via de media krijgen, leidt vaak tot sombere gevoelens over de toekomst. Veel jongeren ervaren klimaatstress. De ‘Didactiek van de Hoop’ probeert gevoelens van angst en uitzichtloosheid te doorbreken.

Met verschillende werkvormen willen we leerlingen het gevoel geven dat een betere wereld mogelijk is, en dat zij daar een rol in kunnen spelen. 

In deze workshop krijg je uitleg over de achtergrond en de principes van de Didactiek van de Hoop, en nemen we enkele werkvormen door. 

GreenComp: 2, 3, 4

Jip Teegelbeckers – docent-onderzoek, Hogeschool van Amsterdam
Gericht op: VO/HO
Schoolvakkengroep: gamma

Het vinden van gezamenlijke oplossingen voor het klimaatvraagstuk is een complexe uitdaging, vaak veroorzaakt door kortetermijndenken, andere prioriteiten op de politieke agenda en het afschuiven van verantwoordelijkheid. Om studenten dit te laten begrijpen, biedt de minor ‘Duurzaamheidseducatie’ aan de Hogeschool van Amsterdam een ervaringsgerichte onderwijsaanpak. 

Tijdens een gesimuleerde VN-klimaattop krijgen studenten de rol van een land en zoeken ze in verschillende rondes naar oplossingen, met als einddoel consensus bereiken. Deze aanpak laat zien dat het vinden van klimaatoplossingen niet vanzelfsprekend is en dat diverse belanghebbenden met conflicterende belangen moeten samenwerken. Het leert studenten welke belangen er spelen, hoe oplossingen gevonden kunnen worden, en biedt ruimte voor kritische reflectie op wat wel en niet goed werkt in de politiek rond klimaatverandering.

Tijdens de bijeenkomst op de duurzaamheidsconferentie zal de inhoud en achtergrond van deze werkvorm worden toegelicht, gedemonstreerd en worden deelnemers uitgenodigd tot discussie over deze onderwijsaanpak.

GreenComp: 2, 4

Deze inspiratiesessie is vol

Indra van Deemter & Pim Renou, Informatiespecialisten HU
Gericht op: VO
Schoolvakkengroep: vakoverstijgend

Jongeren worden sterk beïnvloed door de informatie die op social media verspreid wordt: wat leerlingen zien, horen en lezen, is voor hen al snel de waarheid. Daarmee ontstaan overtuigingen, die gebaseerd zijn op verkeerde informatie. Er kunnen misconcepten ontstaan, bijvoorbeeld ten aanzien van klimaatverandering. Hoe ga je daarmee om in de klas? Wat kun je doen om leerlingen te leren over mis- en desinformatie? Welke berichten kunnen zij serieus nemen en op basis waarvan?

Tijdens deze interactieve workshop identificeer je de verschillende vormen van desinformatie. Je oefent zelf met een methode voor het herkennen van desinformatie over het klimaat. Deze methode is gelijk toepasbaar in lessen met leerlingen en studenten. Daarnaast is deze methode ook te gebruiken bij andere gevoelige onderwerpen waarbij desinformatie een rol speelt.

GreenComp: 1, 2, 4

Marie-Christine Knippels, Universitair hoofddocent Biologiedidactiek, Freudenthal Instituut, Universiteit Utrecht
Gericht op: VO
Schoolvakkengroep: bèta

Maak kennis met een didactiek die duurzaamheidscompetenties in de bèta-les kunnen ondersteunen. SSIBL (Socio-Scientific Inquiry-Based Learning) is een aanpak die maatschappelijke vraagstukken betekenisvol aan de bètalessen koppelt. Het combineert het oproepen van vragen (Ask) met onderzoekend leren (Find out) en actief burgerschap (Act). 

Middels onderzoekend leren verkennen leerlingen de inhoudelijke, maatschappelijke en persoonlijke component van het vraagstuk. Voorbeelden van activiteiten zijn ‘controversy mapping’, het onderzoeken van motieven en standpunten van belanghebbende in het dilemma en waardenontwikkeling (dialoog). In deze workshop introduceer ik SSIBL, geef ik voorbeelden van activiteiten en werkvormen en gaan jullie zelf aan de slag met enkele van deze werkvormen.

SSIBL is ontwikkeld in de context van het Europese project PARRISE, in een promotieonderzoek rondom milieubewust burgerschap geïmplementeerd in het onderwijs (M. van Harskamp) en wordt momenteel gebruikt in het COSMOS-project rondom Open schooling in het bèta-onderwijs. Genoeg voorbeelden beschikbaar dus uit de onderwijspraktijk!

GreenComp: 2, 4

Arjen Nawijn (Aeres, lerarenopleider), Aafke Oldenbeuving en Johan Brons (SLO, leerplanontwikkelaars)
Gericht op: VO bovenbouw
Schoolvakkengroep: bèta, vakoverstijgend

Onderwijs is de springplank om in de praktijk te brengen dat mensen een onderdeel van de natuur zijn en dat de natuur onze medestander is om te overleven. Onder deze springplank zitten de veren van de examens. Dit jaar wordt er door leerkrachten en vakdidactici gewerkt aan actualisatie van examenprogramma’s in het voortgezet onderwijs.

We informeren jullie over de contouren van deze examenprogramma’s in concept. We gaan in op hoe de examenprogramma’s van bètavakken zich verhouden tot internationale denkramen op duurzaamheid en bespreken verbindingen met het examenprogramma wiskunde. Verbindingen tussen de vakken onderzoeken & ontwerpen, biologie, en wiskunde versterken het leren voor duurzame ontwikkeling. 

We gaan aan het werk met een aantal leerdoelen uit de concept-examenprogramma’s: Hoe helpen deze leerdoelen leerlingen en leerkrachten te bewegen richting duurzame ontwikkeling?

GreenComp: 1, 4

Stijn Folkerts, lerarenopleider Natuurkunde aan de Hogeschool Utrecht
Gericht op: VO bovenbouw
Schoolvakkengroep: bèta

Klimaatverandering, biodiversiteit, duurzame productie en consumptie: het zijn complexe thema’s door de vele factoren die van invloed zijn. In samenwerking met experts brachten we deze thema’s (letterlijk) in kaart. Op A0 formaat is gepoogd de complexiteit van de thema’s inzichtelijk te maken en de concepten die hierbij horen op te sommen. Deze posters blijken goed te werken om invulling te geven aan de bèta-les, zeker omdat de brede formulering van kerndoelen ruimte laat om zelf de contexten te vinden.

In deze workshop worden de posters (fysiek en digitaal) gedeeld. Ook worden veel gestelde vragen rond de thematieken behandeld, beantwoord en bronnen gedeeld waarin deze informatie te vinden is. Na deze workshop kun je middels het gebruik van de poster je eigen les verrijken of een lessenserie ontwerpen!

GreenComp: 2

Deze workshop is vol

Reina Kuiper, teamleider docenten bij Wageningen Pre-University
Gericht op: VO
Schoolvakkengroep: vakoverstijgend

Waarom zitten leerlingen het overgrote deel van hun tijd binnen in een klaslokaal? In het project ‘Waarnemen en waarderen in vakoverstijgend buitenonderwijs’ zijn we bezig met natuurinclusief onderwijs en werken we aan het ontwikkelen van duurzaamheidscompetenties.

We laten, aan de hand van praktijkvoorbeelden, zien welke meerwaarde de omgeving heeft voor het leerproces, het ontwikkelen en verdiepen van een onderzoekende houding en hoe dit bijdraagt aan een positieve mens-natuur relatie.

Voorbeelden van onderwerpen die aan bod komen zijn:

• Je lichaam als waarnemend instrument
• De meerwaarde van art-based research
• Natuurvaardigheden
• Systemische vaardigheden
• Natuurfilosofie en perspectiefwisseling
• Verhalen vertellen
• Biomimicry in onderzoek en ontwerp
• Citizen science

Uiteindelijk zullen over twee jaar alle ontwikkelde werkvormen in een NVON publicatie worden gebundeld. Ben je op zoek naar inspiratie voor jouw buitenlessen en wil je jouw goede voorbeelden met ons delen? Schrijf je dan in voor deze workshop.

GreenComp: 1, 2, 3, 4

Jeroen Kwaaitaal, voorzitter stuurgroep U-Talent & Dirk Jan Boerwinkel, directeur U-Talent
Gericht op: schoolleiders U-Talent partnerscholen
Schoolvakkengroep: vakoverstijgend

Deze bijeenkomst voor schoolleiders van U-Talent scholen is tevens het tweede partneroverleg in ’23-’24.

Het volgende komt aan de orde:

• Bespreken wat de conferentie heeft opgeleverd aan ideeën voor mogelijke vervolgstappen op school, en welke begeleiding daarbij vanuit U-Talent gewenst is;
• U-Talent heeft voorstellen voor vernieuwingen in het aanbod, met name voor projecten in de schoolomgeving, waar we ook subsidie voor aanvragen. We willen daar diverse voorbeelden van bespreken, die tevens kunnen helpen bij het versterken van het partnerschap tussen school en U-Talent. Graag horen we de mening van de schoolleiders hierover;
• Peiling van de stand van zaken ten aanzien van de ouderbijdrage; bespreking van het voorstel voor gebruik van het ouderbijdragefonds.